Silah Ambargosu Tartışması: İsrail Teknolojisi Avrupa’dan Ayrıştırılabilir mi?
İspanya ve Slovenya’nın başını çektiği ambargo kararları, İsrail’den yapılan silah ve mühimmat tedarikini durduruyor; iptallerin milyar euroları bulan maliyeti, orduların ihtiyaçları ve tedarik zincirindeki aksamalar Avrupa savunma sanayisini zorlu bir tercihe zorluyor.
Ambargonun Kapsamı ve Maliyeti
Eylül sonunda İspanya’nın ilan ettiği kapsamlı ambargo, uzun süredir İsrail’den ithal edilen mühimmat, roketatar, tanksavar füzeleri, tank telsizleri ve iletim sistemleri gibi kritik ekipmanları hedef alıyor. İptallerin doğrudan maliyetinin 1,2 milyar euro civarında olduğu, tek başına Silam roketatar sözleşmesinin 700 milyon euro, Spike tanksavar füze sözleşmesinin ise 287 milyon euro tutarında olması hesaplanıyor. Bu meblağların bir bölümünün Avrupa’daki depolarda, örneğin Belçika’daki Euroclear’da tutulduğu belirtiliyor.
Askeri ve Endüstriyel Etkiler
Sözleşme fesihleri sadece para meselesi değil; aynı zamanda orduların planlanan modernizasyonu, polis ve güvenlik güçlerinin ihtiyaçları ve pilot eğitimleri gibi operasyonel zaman çizelgelerini de etkiliyor. İspanyol ordusu ve güvenlik kuvvetlerinin belirli mühimmat ve sistemleri temin edememesi, kullanılacak alternatiflerin bulunmasına kadar geçici bir yetenek zafiyeti yaratabilir. Kraliyet Elcano Enstitüsü’nden Félix Arteaga’nın uyarısı net: esas zarar, İspanyol sanayisinin İsrail’le imzaladığı sözleşmelerin bozulmasından kaynaklanacak.
Alternatif Tedarik: Mümkün ama Maliyeti ve Kalitesi Tartışmalı
Bazı uzmanlar, alternatif tedarikçi bulunabileceğini savunuyor; dünya çapında çok sayıda savunma tedarikçisi mevcut. Ancak alternatifler teslimat gecikmesi, maliyet artışı ve teknoloji/kalite farklılıkları anlamına gelebilir. İsrail teknolojilerinin yerini kısa sürede ve eşdeğer şartlarda doldurmak zorluk yaratıyor; bazı kritik bileşenlerde tedarik sıkıntısı ve entegrasyon sorunları yaşanabilir.
AB İçinde Farklı Yaklaşımlar ve Siyaset
İspanya ve Slovenya’nın tam ambargo kararı, AB içinde nadir görülen bir adım oldu; diğer başkentler çoğunlukla ihracatı kısmi şekilde sınırladı. Politika yapıcılar arasında, ambargonun etik/siyasi gerekçeleri ile stratejik ve ekonomik maliyetleri arasında bir denge kurulması gerektiği tartışması sürüyor. Ayrıca AB düzeyinde mal varlıklarının kullanımı gibi dayanışma mekanizmaları gündeme gelince üye devletler arasında hukukî, mali ve siyasi itirazlar ortaya çıkabiliyor.
